BOSANČICA JE NAJSTARIJE PISMO NA BALKANU

Bosančica je istovjetna sa gotskim pismom, odnosno Vulfilinim biblisko-gotskom azbukom iz IV vijeka; azbukom, koju je, po mnogim naučnicima, izmislio Vulfila, kako bi Bibliju preveo na gotski.

Autor: Dr. Bisera Suljić-Boškailo

U jesen 1942. godine istaknuti Bošnjaci pišu pismo, odnosno memorandum, Adolfu Hitleru. Kao sastavljači se pominju Uzeir Hadžihasnović, njegov zet Mustafa Softić, gradonačelnik Sarajeva i inžinjer Suljaga Salihagić iz Banja Luke.

U pismu koje je prevedeno i objavljeno u knjizi V. Dedijera: „Genocid nad Muslimanima 1941-1945“, između ostalog Hitleru je ovako prezentirana kratka historija Bosne i Bošnjaka:

„Mi Bošnjaci kao Goti, tj. kao germansko pleme pod imenom „Bosni“, došli smo u 3. veku sa severa na Balkan u tadašnju rimsku provinciju Iliriju. U 6.veku za vreme vladavine Teodoriksa kralja istočnih Gota, čijoj državi je pripadala i Ilirija, kao gotska granična provincija, koja je na istoku dopirala do Drine, izmenili smo stari rimski naziv za našu zemlju, narodnim imenom „Bosna“, u starom narečju „Bosen“, što je značilo „dobar čovek“. Suprotno „bijesan“ što znači „loš čovek“. Pošto je naša zemlja bila nadaleko poznata po lepim predelima, dali smo novoj domovini ime Bosna, u namjeri da je označimo kao dobru i lepu zemlju. Zbog toga smo i glavnoj reci u zemlji dali ime Bosna.

U 6. veku došli su Slaveni u našu zemlju pod imenom Srba i Hrvata. Naši preci, kao Goti, uzeli su ih za radnike na svojim posedima, jer su tada bili upleteni u užasne borbe sa carem Istočnog rimskog carstva Justinijanom. Razlike u duhovnom i antropološkim osobinama između nas Bošnjaka s jedne strane i slavenskih plemena, dakle Srba i Hrvata s druge strane, održale su se sve do danas. 90% Bošnjaka imaju tanku plavu kosu, plave oči i svetlu boju kože, a 80% Srba i Hrvata debelu crnu kosu, crne oči i tamnu boju kože. Bošnjaci su poznati kao ljudi otvorenog karktera, a Slaveni su ponizni, o čemu kod nas u narodu postoje mnoge anegdote. Srbi su odmah po dolasku na Balkan prihvatili istočno hrišćanstvo, Hrvati rimo-katoličko, dok su Bošnjaci ostali čvrsto pri svojoj gotskoj, arijskoj veri, prema kojoj Isus nije bog, već samo božansko biće, ali najsavršenije. Ovu veru, pod narodnim imenom bogumili, što znači vere bogu mile, zadržali su do dolaska Turaka“ u 1463. godini. (…) Kroz čitav 15. i 16 vek upravljaju Bošnjaci evropskom Turskom od Stambola do Budimpešte. Bosanski jezik je kao jedini, pored turskog, bio proglašen državnim jezikom.“

U jednom opasnom vremenu, jednom moćnom Hitleru, tvrditi kako su Bošnjacima preci starogermani Goti, jedno od napoznatijih i najmoćnijih starogermanskih plemena, koji su uspjeli da razdrmaju i osvoje moćno Rimsko carstvo, i da, čak, zapale Rim, bilo je ili čisto ludilo ili čista istina.

Ovo pismo Hitleru bilo je povod da, kao germanista, krenem u dugogodišnje istraživanje ovog tvrđenja da su Bošnjaci Goti.

Na stotine i stotine vrijednih knjiga, najviše na njemačkom jeziku, razna istraživanja, intervjui sa naučnicima, doveli su do sljedećeg rezultata:

– Prvo, Bošnjaci koji su tvrdili Hiltleru da su Goti, nisu bili nimalo daleko od istine, odnosno, mnogo gotskog traga i gena je ostalo u Bosni.

– Drugo, bogumilstvo u Bosni je u suštini gotsko arijanstvo.
– Treće i najvažnije do čega sam došla tragom pisma Bošnjaka Hitleru je činjanica da je bosančica puno starija od ćirilice koju smatraju da su Ćirilo i Metodije donijeli.

Bosančica je istovjetna sa gotskim pismom, odnosno Vulfilinim biblisko-gotskom azbukom iz IV vijeka; azbukom, koju je, po mnogim naučnicima, izmislio Vulfila, kako bi Bibliju preveo na gotski. Vulfila je prvi gotski biskup koji je bio arijanac i koji je mnoge Gote preveo iz višeboštva na hrišćanstvo, odnosno arijanstvo. Prevod te Biblije se danas čuva u univerzitetskoj biblioteci u Upsali u Švedskoj.

Kako to da je bosančica najstarija na Balkanu i kakve veze ima Vulfila sa bosančicom?

Da bi nam bilo to malo jasnije, pogledajmo šta tvrdi o Gotima u Bugarskoj dr. Rossen Millev, istaknuti naučnik i direktor instituta „Vulfilina kuća“ u Sofiji u Bulgarskoj:

„Na gotsko-arijanskom temelju nastalo je u IX vijeku herezija Bogumila, jedne u osnovi alternativnog, antifeudalnog hrišćanskog učenja koji su bili protiv ratovanja, a za život u miru. Ovo učenje se širilo k Zapadu gdje su Goti ranije selili i gdje njihovi nasljednici sada žive, širilo se k Norditaliji, k Juznoj Francuskoj gdje ih zovu patarenima. Tako je Vulfilino učenje ima dugoročnog utjecaja na duhovni život u Evropi…

I poslije selidbe većeg dijela West i Ost Gota k Zapadu u IV/V vijeku, u Bugarskoj je ostalo gotskog stanovništva. Dosta Gota se integriralo sa Slavenima. Masivnije učešće Gota u tim narodima se dugo prešutkivalo. Ali mnoge gotske riječi, koje su ostale u standardnom bugarskom govoru, kazuju da je broj bio velik.

Ljubav dolazi od gotske riječi Ljubo, mnogo toponima dolazi od gotskih i germanskih izraza: Dunav (Donau), mnogo imena: Godo, Goto, Duda, Milka, Bojan, Stojan, Dragan, Vladimir, Ljubomir…“

Prof. Millev dalje tvrdi da je ćirilično pismo koje je nastalo u Mosiji u IX vijeku, i koje je nazvano po Ćirilu, koji je Sveto pismo preveo na slavenki jezik, nastalo iz Vulfilinog pisma:

„Naša istraživanja pokazuju da se za stvaranje ćiriličnog pisma, koje danas koristi 200 miliona ljudi kako u Rusiji, Ukraini, Bjelorusiji, Bugarskoj, Makedoniji, Srbiji, Crnoj Gori, pored Grčke, azbuka Vulfile bila najvažnija osnova, koja je uzeta za ovu azbuku.

Ćirilična slova sa sličnom grafičkom predstavom i istim brojnim vrijednostima se potpuno poklapaju sa Vulfilinim pismom, dok kod grčke azbuke, kod tih slova se koriste drugačiji grafemi i stoje druge brojne vrijednosti. Posebno su vidljive sličnosti u imenima slova, naprimjer, prvo slovo „A“ kod Vulfile je „Ase“, a kod ćirilice „Asi“, dok je kod grčkog pisma „Alpha“ zove, a u latisnkom „A“. Imena gotskih slova znamo iz Bečke Alkuinovog rukopisa iz IX vijeka, dok je ćirilica do XX vijeka u upotrebi ostala. Isto tako u IX vijeku frenski kronista Valafrid Strabo izvještava, da se u Tomišu (današnja rumunska Konstanca na Crnom Moru, tada centar srednjovjekovne Bugarske), i dalje Biblija u liturgijama i gotskom govoru drži, kako mu „pouzdana benedikanska braća“ izvještavaju, koja su tu bila. To je i prirodno, da se taj stari hrišćanski narod Gota nove slavensko-bugarske hrišćane u zemlji u organizaciji nove vjere pomažu, isto tako to važi za azbuku i uopšteno za kulturu knjige.

Danas dosta naučnika tvrde, kao i prof. Miliev, kako su Ćirilo i Metodije uzeli za svoju ćirilicu Vulfilino pismo kao podlogu. Ali, to je najvjerovatnije samo dio istine. Ono do čega se dolazi istražujući Gote u Bosni daje sljedeći rezultat; Upoređujući ćirilicu, bosančicu, gotsko-biblijsku azbuku, ilirsko pismo i runsko pismo, dolazi se do sljedećih zaključaka:

Sličnosti bosančice i azbuke gotskog biskupa Vulfile, koji stvara gotsku azbuku kako bi preveo Bibliju na gotski jezik, su u mnogo čemu velike, ali, zbog prostora, ovdje ćemo napomenuti samo osnovne i najglavnije: prvo, sličnost ova dva pisma leži najprije u tome što im je većina znakova ista, odnosno većina slova ove dvije azbuke ima sličnosti sa grčkim slovima, zbog čega su naučnici mišljenja da im je korijen grčki. Drugo, ostatak slova koja nisu „preuzeta“ iz grčke azbuke, odnosno ne nalaze se u grčkoj azbuci, otkrivaju, tek, tijesnu srodnost bosančice i gotske azbuke. Treće, tamo gdje su razlike između ćirilice i Vulfilinog pisma, te razlike između ćirilice i bosančice, tamo su slučnosti između bosančice i Vulfiline gotsko-biblijske azbuke iz 370. god.

Upitaćete se otkud Vulfilina azbuka i bosančica. Postoje dokumenti iz IV vijeka, znači, u vrijeme dok je Vulfila stvarao avoju azbuku, gdje imamo crkvena suđenja ilirskim biskupima, arijanima, koji su bili istomišljenici sa Vulfilom i koji su se skupa borili za arijansko učenje. U crkvenoj istoriji poznat je crkveni spor iz 381. godine protiv dva ilirska biskupa Palladiusa i Sekundianiusa, koji su optuženi da pripadaju arijanskom učenju: I danas su ostali protokoli sa ove Crkvene sinode koja se održala u Akvileji, gradiću, koji pripada danas provinciji Udine u Italiji i koja je organizovana po pozivu kralja Gratiana, 5. septembra 381. g., a na kojoj je prisustvovalo oko 36 biskupa i izaslanika. Vulfila je bio i na toj sinodi, i umro na putu za Konstanipolj (današnji Istanbul) pokušavajući da spasi ilirske biskupe koji su bili kao i on arijani, znači Goti.

Sve ovo vodi tvrdnji da su, ili arijski biskupi sa Vulfilom, napravili azbuku kako bi se prevela Biblija na gotski, ili su od njega uzeli tu azbuku koju mi danas imamo kao bosančicu. No, činjenica, da su Iliri imali svoje pismo, koje danas malo poznajemo i koje se zvalo Mezafsko pismo (pismo koje su Iliri iz Bosne i Dalmacije u VI vijeku prije nase ere prenijeli u Italiju), gdje imamo dosta istih ili sličnih slova, govori kako nije nemoguće da je Vulfila uzeo bosančicu za podlogu svog pisma. Postoje naučnici koji smatraju da je i prije Vulfile bilo pokušaja da se napravi gotska azbuka.

U knjizi „Goti u Bosni“, koja je u štampi, nalaze se detaljniji dokazi ovih rezultata i istraživanja, odnosno nepobitnih činjenica, koje potkrepljuju tvrdnju da je bosančica najstarije pismo na Balkanu. (Knjiga je predstavljena na ovogodišnjem, 28. po redu, Međunarodnom sajmu knjiga u Sarajevu.)